Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/203

Denne siden er korrekturlest

vil det let forstaaes, at denne Forskjel snart ganske maatte forsvinde, saa at den første ikke mere betragtedes som overordnet det sidste, men alene Dateringen og Udfærdigelsens Form adskilte dem fra hinanden. Man maa heller ikke forestille sig Lagmandsorskurdene som blotte formløse Udenrets-Erklæringer. De afgaves efter formelig stevning (F. L. Indl. 16; M. L. I. 9–11) og Procedyre, og vistnok i Regelen til forud bestemte Tider og Steder. End større Formelighed fik de, da det ved Rb. 17 Juni 1308 Art. 11–14^[1], jfr. den omtrent samtidige Rb. om Skydsbefordring for Lagmanden i N. gl. L. III. S. 73, blev Lagmanden paalagt at ledsage Sysselmanden paa dennes Omrejser i Distriktet, for at give Orskurd paa Bøndernes Tvistigheder, og at have med sig en edsvoren Klerk (Skriver), for strax at udfærdiges alle hans Domme og Orskurd, hvilke derefter Sysselmandens Klerk skal protokollere. – Fremdeles ser man, at Lagmændene ogsaa ved Afgivelsen af sine Orskurd plejede at medtage Meddomsmænd i et ubestemt Antal, – dog vistnok mest for Formens

↑ Þat skipum vér ok, at løgmaðr fari með sýslumanni, þá er hann ferr at rétta menn í sýslu sína, ok hafa tvá sveina á þeirra kost slíkan sem sýslumaðr hefir. Einn klerk skulu þeir báðir hafa, þann er skrái alla dóma ok órskurði, er løgmaðr segir manna í millum, ok geri bréf eptir sérhverjum laga-órskurðinum einsliga undir hans insigli, ok taka þeir þat sem órskurðinum til heyra. En sýslumaðr skrásetja í kvaterni hvern dom ok laga-órskurð eptir því sem bréf løgmanns vátta, svá at því siðr megi dómarnir ok órskurðinir gleymast, ok taki klerkr hálfa ørtug forna af hverju bréfi, uten hann sé svá fátœkr, at hann orki eigi at leysa. Slíkt skal ok hafa sýslumanns klerk fyrir sitt bréf. En fyrir hvárttveggja insigli skal ekki gefast. – Þar ok sem løgmaðr var aðr vanr at taka 15 marks rentu af oss, þá skal hann nu taka héðan af í tilløgu bonda aðrar 15 marka en eigi meira. En ef hann tekr gjafir til misfylgis, þá hefir hann fyrirgert lífinu, uten konungr miskunni hánum. – En at løgmenn ok syslumenn megi þeim mun betr sín ok almugans erendi skilríkliga gera, skulu þeir vera tvá daga fyrir nærri konungi, þann tíma er þeir hafa lengi frá hánum verit, ok konungr sér, at hann er liðugr, ok hafi þeir þá svá alla articulos uppkastaða á bokfell, at því gjørrmeir ok skjótara megi konungr undirstanda þeirra erendi. – Viljum vér ok, at klerkar sýslumanna ok løgmanna koma til vár með þeirra vitnisburð, er þeir til kjósa, at sverja fyrir oss trúnaðareið þann sem vér skipum þeim.

[1] Þat skipum vér ok, at løgmaðr fari með sýslumanni, þá er hann ferr at rétta menn í sýslu sína, ok hafa tvá sveina á þeirra kost slíkan sem sýslumaðr hefir. Einn klerk skulu þeir báðir hafa, þann er skrái alla dóma ok órskurði, er løgmaðr segir manna í millum, ok geri bréf eptir sérhverjum laga-órskurðinum einsliga undir hans insigli, ok taka þeir þat sem órskurðinum til heyra. En sýslumaðr skrásetja í kvaterni hvern dom ok laga-órskurð eptir því sem bréf løgmanns vátta, svá at því siðr megi dómarnir ok órskurðinir gleymast, ok taki klerkr hálfa ørtug forna af hverju bréfi, uten hann sé svá fátœkr, at hann orki eigi at leysa. Slíkt skal ok hafa sýslumanns klerk fyrir sitt bréf. En fyrir hvárttveggja insigli skal ekki gefast. – Þar ok sem løgmaðr var aðr vanr at taka 15 marks rentu af oss, þá skal hann nu taka héðan af í tilløgu bonda aðrar 15 marka en eigi meira. En ef hann tekr gjafir til misfylgis, þá hefir hann fyrirgert lífinu, uten konungr miskunni hánum. – En at løgmenn ok syslumenn megi þeim mun betr sín ok almugans erendi skilríkliga gera, skulu þeir vera tvá daga fyrir nærri konungi, þann tíma er þeir hafa lengi frá hánum verit, ok konungr sér, at hann er liðugr, ok hafi þeir þá svá alla articulos uppkastaða á bokfell, at því gjørrmeir ok skjótara megi konungr undirstanda þeirra erendi. – Viljum vér ok, at klerkar sýslumanna ok løgmanna koma til vár með þeirra vitnisburð, er þeir til kjósa, at sverja fyrir oss trúnaðareið þann sem vér skipum þeim.

[1]