Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/135

Denne siden er korrekturlest

eller Tilegnelse af Jordens Frembringelser, regelmæssig en efter Ejerens Stand afpasset Bod, landnám, hvilken i Gulatingslagen udgjorde en Ottendedel af Ejerens personlige Ret, og i Frostatingslagen en Fjerdedel (altsaa lig Avindsboden),^[1] uden at det kom i Betragtning, hvorvidt Brugen havde en mere eller mindre beskadigende Karakter; kun i Tilfælde af forsætlig Ildspaasættelse paa Skov eller Avling, Gjerder eller sæter o. dl., der ikke regnedes som Mordbrand, foreskriver F. L. XIII. 12 og 13 saavel Avindsbod som Landnam. Iøvrigt medførte ulovlig Skovhugst (G. L. 91; F. L. XIII. 10 og 11; M. L. VII. 21 og 22, Chr. IV. L. 19 og 20), ulovlig Græsning og Høslaat (G. L. 81; F. L. XIII. 17, 19 og 20 jfr. 23; M. L. VII. 18 og 42, Chr. IV. L. 16 og 39) saavelsom den blotte uhjemlede Brug af Jorden og Høstning 7 af dens Afgrøde (G. L. 77; F. L. XIII. 17; M. L. VII. 11 jfr. Chr. IV. L. 10) alene Landnam.^[2] Det samme gjaldt, hvis Lejlændingen ved sin Fraflyttelse fra Gaarden medtog andet end, hvad han havde Ret til (G. L. 75; F. L. XIII. 1 og 2; M. L. VII. 10 og 13, Chr. IV. L. 9 og 12), saavelsom for ulovlig at fange Falk paa anden Mands Grund (G. L. 75; F. L. XIII. 5; M. L. VII. 52, Chr. IV. L. 49), ulovligt Gildre (G. L. 93, jfr. F. L. XIII. 7; M. L. VII. 58, Chr. IV. L. 56), ulovligt Fiskeri i Ferskvand, samt at lede Vand ud af sit rette Løb (G. L. 85, jfr. F. L. XIII.

9; M. L. VII. 48, Chr. IV. L 44), ulovlig Opgravning af

↑ Se Forelæsn. over Retshist. I S. 82–83.
↑ G. L. 91: Nú á leysingi at taka at landnámi, ef hann á jørð, skattsvaran eyri innangarðs, en sonr hans eyri, bóndi hálfan annan eyri, hauldmaðr þrjá aura, lendrmaðr 6 aura, jarl 12 aura, konungr þrjár merkr. Innangarðs á hverr, sem nú hefi ek talt; hálfu minna eigu menn útangarðs. Eykst landnám at hálfu, ef fyrirboðit er, ok ránbaug konungi. Nú skal landnám taka at úskiptri jørðu allir menn eitt, taka at þeim, er beztr er í jørðu þeirri: taka at konungi, ef hann á í. En ef jørðu er óðals-skipti skipt, þá tekr fullt landnám hverr at sínum hluta. Nú ferr maðr í mørk annars fyrir útan leyfi þess, er á, ok vinnr í, þá skal hann landnámi fyrir bœta …… Hvervitna sem maðr hittir áverka í mørku sinni, þá skal hann taka brott at úseku. Nú ef maðr hittir net í látrum sínum ok sel í, þá á hann net ok svá sel, til hinn leysir landnámi net út.

[1] Se Forelæsn. over Retshist. I S. 82–83.

[2] G. L. 91: Nú á leysingi at taka at landnámi, ef hann á jørð, skattsvaran eyri innangarðs, en sonr hans eyri, bóndi hálfan annan eyri, hauldmaðr þrjá aura, lendrmaðr 6 aura, jarl 12 aura, konungr þrjár merkr. Innangarðs á hverr, sem nú hefi ek talt; hálfu minna eigu menn útangarðs. Eykst landnám at hálfu, ef fyrirboðit er, ok ránbaug konungi. Nú skal landnám taka at úskiptri jørðu allir menn eitt, taka at þeim, er beztr er í jørðu þeirri: taka at konungi, ef hann á í. En ef jørðu er óðals-skipti skipt, þá tekr fullt landnám hverr at sínum hluta. Nú ferr maðr í mørk annars fyrir útan leyfi þess, er á, ok vinnr í, þá skal hann landnámi fyrir bœta …… Hvervitna sem maðr hittir áverka í mørku sinni, þá skal hann taka brott at úseku. Nú ef maðr hittir net í látrum sínum ok sel í, þá á hann net ok svá sel, til hinn leysir landnámi net út.

[1]

[2]