gjeve meg yver til, ikkje det brot eg ikkje kunde ha vore mann for aa ha gjort. Lygn, tjuvskap, ulivnad av alle slag, vald, draap — det er alt ting som eg gjorde meg saka i, og vart for dette slett ikkje aatfunnen; folk av mine jamlikar heldt meg endaa for eit rett godt og skikkelegt menneskje.»
Det kom nok stunder, daa han liksom vakna paa, tykte dette var eit stygt liv, og vilde snu; men den «breie vegen» var so makleg, at det vart aldri noko av det.
Samstundes med at han — i Krimkrigen — var med og «slo folk i hel,» tok han til aa dikta. «Berre av ovmod og faafengd,» seier han. I bøkerne sine «fór han aat som i livet.» Det var «for pengar og ros» han skreiv; altso maatte han tegja ned det gode, dylja sin medhug med dette under tilgjord likesæle elder fin spott, men lata det vonde breia seg; for so vilde folk ha det. «Eg fekk dette til,» seier han; — «eg vart rost.»
28 aar gamal kom han til St. Petersborg og inn i bokmannsheimen. Her vart han storfagna, og so «yverdengd med gjøling,» at han reint gløymde sine aalvors tankar fraa yngre tid. Det kunde vel koma eit hugsviv stundom, og heilt ut trygg kjende han seg ikkje; men det fall lettare no aa døyva uroi ned. Han tykte livet hans var kje so verst lenger.
Med fin, men djup spott skriv han um det nye livssynet han laga seg no, etter det han høyrde for seg. Det var «utviklingi», «framgangen» han med dei andre trudde paa. Og framgangen vart halden uppe av tenkjarar og diktarar; diktaren var lærar. Altso var Tolstoi sjølv ein av dei som heldt framgangen uppe, ja ein av dei fremste lærarar. Men at no ikkje det rimelege spursmaalet skulde vakna: kva veit me, som me kan læra folket? — so
