Side:Historisk Tidsskrift (Norway), anden Række, fjerde Bind (1884).djvu/85

Denne siden er ikke korrekturlest

bod, landnám, hvilken i Gulatingslagen udgjorde en åttendedel af ejerens personlige ret, og i Frostatingslagen en fjerdedel (altså lig avindsboden),^[1] uden at det kom i betraktning, hvorvidt brugen havde en mere eller mindre beskadigende karakter; kun i tilfælde af forsætlig ildspåsættelse på skov eller avling, gjerder eller sæter o. dl., der ikke regnedes som mordbrand, foreskriver F. L. XIII. 12 og 13 såvel avindsbod som landnam. Iøvrikt medførte ulovlig skovhugst (G. L. 91; F. L. XIII. 10 og 11; M. L. VII. 21 og 22, Chr. IV. L. 19 og 20), ulovlig græsning og høslåt (G. L. 81; F. L. XIII. 17, 19 og 20 jfr. 23; M. L. VII. 18 og 42, Chr. IV. L. 16 og 39) såvelsom den blotte uhjemlede brug af jorden og høstning af dens afgrøde (G. L. 77; F. L. XIII. 17; M. L. VII. 11 jfr. Chr. IV. L. 10) alene landnam.^[2] Det samme gjaldt, hvis lejlændingen ved sin fraflyttelse fra gården medtog andet end, hvad han havde ret til (G. L. 75; F. L. XIII. 1 og 2; M. L. VII. 10 og 13, Chr. IV. L. 9 og 12), såvelsom for ulovlig at fange falk på anden mands grund (G. L. 75; F. L. XIII. 5; M. L. VII. 52, Chr. IV. L. 49); ulovlikt

↑ Se Forelæsn. over Retshist. I. S. 82–83.
↑ G. L. 91: Nú á leysingi at taka at landnámi, ef hann á jörð, skattsvaran eyri innangarða, en sonr hans eyri, bóndi hálfan annan eyri, hauldmaðr þrjá aura, lendrmaðr 6 aura, jarl 12 aura, konungr þrjár merkr. Innangarðs á hverr, sem nú hefi ek talt; hálfri minna eigu menn útangarðs. Eykst landnám at hálfu, ef fyrirboðit er, ok ránbaug konungi. Nú skal landnám taka at úskiptri jörðu allir menn eitt, taka at þeim, er beztr er í jörðu þeirri; taka at konungi, ef hann á í. En ef jörðu er óðals-skipti skipt, þá tekr fullt landnám hverr at sínum hluta Nú ferr maðr í mörk annars fyrir útan leyfi þess, er á, ok vinnr í, þá skal hann landnámi fyrir bœta ...... Hvervitna sem maðr hittir áverka í mörku sinni, þá skal hann taka brótt at úseku. Nú ef maðr hittir net í látri sinum ok sel í, þá á hann net ok svá sel, til hinn leysir landnámi net út.

[1] Se Forelæsn. over Retshist. I. S. 82–83.

[2] G. L. 91: Nú á leysingi at taka at landnámi, ef hann á jörð, skattsvaran eyri innangarða, en sonr hans eyri, bóndi hálfan annan eyri, hauldmaðr þrjá aura, lendrmaðr 6 aura, jarl 12 aura, konungr þrjár merkr. Innangarðs á hverr, sem nú hefi ek talt; hálfri minna eigu menn útangarðs. Eykst landnám at hálfu, ef fyrirboðit er, ok ránbaug konungi. Nú skal landnám taka at úskiptri jörðu allir menn eitt, taka at þeim, er beztr er í jörðu þeirri; taka at konungi, ef hann á í. En ef jörðu er óðals-skipti skipt, þá tekr fullt landnám hverr at sínum hluta Nú ferr maðr í mörk annars fyrir útan leyfi þess, er á, ok vinnr í, þá skal hann landnámi fyrir bœta ...... Hvervitna sem maðr hittir áverka í mörku sinni, þá skal hann taka brótt at úseku. Nú ef maðr hittir net í látri sinum ok sel í, þá á hann net ok svá sel, til hinn leysir landnámi net út.

[1]

[2]