Hopp til innhold

Side:Norsk mållære.djvu/36

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest


Merkn. Den fulle brigdingja i alle kjønom og båðe talom (ad, ad, at; ade, ada, ade), er dauð over de heile land.

  1. De- (dde-) orða (§. 85. 2 a,) får brigde d i eint. i alle kjønom i den peiklause formen. Ein flåd varg. Barne vart trud. I fleirtal og i utpeika form får dei: de. Den vig-de kjørkja. Dei, som i forteljemåten hadde: dde, får au her de same, t. d. Den flå-dde vargjen. Hundane vart flå-dde, o. s. b. (§ 64, og 64,3).

Merkn. Mange målføre har i peikl. eit. i kjønløyse: t. Eit trut barn; huse vart vigt.

    Te-orða (§ 85, 2, b) har brigde: t i heile eintal i peiklaus form, i fleirtal og utpeika te. Ei dømt kvinne, kvinna var dømt, -den dømte kvinna, kvinnone var dømte, (§ 63 og § 64, 3).
  1. Lyðsprangorða har endebrigde: en i hankj. eintal og vert brigde etter § 64, 2.

Merkn. Dei i § 84, 8 merkn. omtalte orð har au fåt ei ny endelse (t) i skanaðmåten i førtiðen: fåt, ståt, gåt, for, fengje, staðe, gjengje. Vil ein nytta brigding, må han halde seg til dei gamle, for dei nye er obrigdelege, men mest i bruk.

§ 87. Om skapnaðmåten i førtiðen hjå alle verkeorð, når han er i samlag með hjelpeverkeorðe: ha, sjå, §64, 4, g.

Skapnaðmåten i notiðen.

§ 88. Denne måten har i alle verkeorðom endebrigde ande i alle kjønom, båðe talom og båðe peikom, (§ 64, 4). Ein dans-andre kalv, den dans-ande kalven; kalven kom dans-ande; kalvane kom dans-ande. Denne måte har eigjenteleg tyðning av gjerande verkeset, t. d. ein dans-ande kalv ɔ: ein kalv, som danse; men når han er dana av motdeilhavande verkeorð, har han ofte tyðning av veðgjort verkeset, t.d. de var ikkje tenkjande ɔ: de kunde ikkje tenkjas.