Side:Fritzner - Ordbog over det gamle norske Sprog 1.djvu/96

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest
81
at

landinu Pr. 29323; þú skalt at mér lifa Hund. 2, 16; prestr sitr at kirkju ɔ: har sin Bolig ved (og sine Forretninger i) en Kirke, Eids. I, 35; jarða e-n at kirkju Gunl. 12; hvilket Udtryk bruges endog i det Tilfælde, at Liget begraves inde i selve Kirken, Fm. VII, 251; heima skal sök gefa at húsi (jvf. Gul. 37. 266) Eids. I, 42; er rétt at stefna honum at því heimili eða at festarhælum Grg. I, 1316; hversu þér skulut hvert hús setja at þeim stað Heilag. I, 17115; eigi má ek hér vera at hýbýlum mínum ok verð ek nú at flýja frá heimili mínu Flat. II, 31414 jvf. OH. 1883; saaledes i Gaardsnavne, f. Ex. setti þar bœ ok kallaði at Borg Eg. 28 (578); þar er nú kallat at Haugum Eg. 29 (598); setti þar bústað er heitir at Varmalœk Eg. 29 (5929); fóru til bœjar þess er at Straumi heitir Dpl. 1818; þar er at Kambi heitir Sturl. I, 483; á þeim bœ er at Höfða heitir Vem. 144 jvf. Sturl. II, 309. 4211; hann bjó at Veisu Ljósv. 22; at Steinkerum, Hlöðum OH. 371. 10; þar lét hann hafa sæði ok kallaði at Ökrum Eg. 29; til Ólafs at Dröngum Landn. 2, 30.(jvf. at lögbergi Grg. I, 397; Grág. 23013); i hvilke Tilfælde dog det Ord, der betegner Gjenstanden, ved hvilken Gaarden eller deslige laa, kan være gaaet over til at blive selve Navnet, som da kan forbindes med en anden Præposition efter Omstændighederne; sjelden med Akk. at tvær hliðir Þori OH. 21432. 11) tilstede ved, sysselsat eller samtidig med, m. Dat. at dómi Grág. 1655; at féransdómi, þingi (ɔ: naar, hvor der holdes féransdómr, þing) Grg. I, 8910. 1263; at þeirri stefnu Gul. 6; at öldri ok at áti Gul. 54; vera at námi Bær. 9047 fg.; var aldri fundinn at stuld síðan Heilag. I, 1857; eigi yngri en at öðrum kalfi Gul. 4317 jvf. Jb. 346; eru þeir at allan daginn at taka hestinn Didr. 1703; ef hann væri at um ljósan dag (at brjóta hofit) Stj. 39118; nú at því; (ɔ: om end saa er, desuagtet) ver hér í dag Stj. 51327; at hváru, þó at hváru, se under hvárr 3; i Besynderlighed med et Substantiv og dertil føjet Participium: at upprennandi sólu ɔ: naar Solen staar op, Hárb. 56; at henni þar komandi Flat. I, 153; at þeim ásjándum ɔ: i deres Paasyn, Heilag. I, 28412; at honum önduðum ɔ: da han var død, Fm. VI, 93; at áliðnum degi ɔ: da det var ledet ud paa Dagen, Fm. VI, 319. 12) til, ved, hvor der tales om Indtrædelsen af et vist Tidspunkt eller Tidsrum, m. Dat. at ári ɔ: til Aars, til næste Aar, ad Aare, Herv. 20816; at sumri ɔ: til næste Sommer (mods. í sumri), Flat. I, 52; Eg. 85; at nóni Gul. 16; at páska aptni Eids. 2, 7; at fimt, sjaund Eids. I, 39. 48; at kveldi, at öðrum aptni, at þriðja morni, at miðjum degi, at miðri nótt, at hausti Hm. 81; Hamh. 24; Hým. 16; Hyndl. 41; Heilag. I, 8834; þrenn blót hvern vetr, eitt at vetrnóttum, annat at miðjum vetri o. s. v. OH. 11234; konungr kom at nefndum degi Heilag. I, 67015. 13) efter, med, om det som man griber, tager fat i, naar man skrider til Udførelsen af en Handling, m. Dat. dró björninn at hlustunum Fld. II, 237; tóku þeir þá ok leiddu út at hárinu Sturl. II, 474; taka við sverði at hjöltunum Flat. I, 4622 kastar honum at höfðinu Nj. 54; fengu einn manninn at fótunum Fm. VIII, 363; hefja tölu at e-u Grg. I, 4711 jvf. Grág. 1656. 14) efter, hvor der er Tale om Udgangspunktet for noget, om hvad der lægges til Grund for ens Dom, har den afgjørende Indflydelse paa ens Beslutning, m. Dat. kjósa mann at afli ok álitum Grett. 8; falla at jarnburði Eids. I, 457; kjósa sér mann at fótum SE. I, 2141; ryðja kvið at frændsemi Grg. I, 623; ryðja dóm at mægðum Grg. I, 4727; lifðu at fimm líkams vitum eptir því sem hugr ok munnr (munr?) teygðu til Messuskyr. 1715; þú munt vera at því (ɔ: naar saa er, naar man skal slutte derfra) mikill frœðimaðr á kvæði Fm. VI, 391; sem eigi má undarligt þykkja at þí (naar man ser hen til det) sem eptir ferr Stj. 41323; lítit bú at því sem fyrr hafði á verit Sturl. II, 2613; þat kvikendi er mjök langfœtt at þí sem annarr vöxtr þess er Stj. 2763; þarf engi at kenna þér ráð at slíkum her ok þínu skaplyndi Herv. 22723; halffertugt at rúmatali ok mikit at því Fris. 22523. 15) hos, om Personen der er i Besiddelse af, og hos, fra hvilken man faar noget, m. Dat. konungi var at engum manni styrkr jafnmikill sem at Erlingi OH. 11216; þótti at henni lítil ríkis stjórn Partalop. 13; meiri sœmd er at þér einum, en at mörgum öðrum Ljósv. 1350; þótti flestum þá lítit at honum (ɔ: at der var liden Livskraft hos ham), Fld. II, 397; ekki er mark at draumum Sturl. I, 37313; lítit, mikit mark er at því SE. I, 125. 128. 158; heimta kaupa, nema, þiggja e-t at e-m, eiga fé at e-m. 16) samme Retning som,