Side:Fritzner - Ordbog over det gamle norske Sprog 1.djvu/95

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest
80
at

har taget Ende med noget, saa at intet mere deraf er tilbage, m. Akk. = eptir 1, dels a) saaledes, at der til Gjenstanden, hvormed det er forbi, tilføjes i samme Kasus et Part. Præt. eller et Adj. der betegner at, eller hvorledes det er forbi med samme: at liðinn fylki Hjörv. 42; jvf. Post. 92211; at Gamla fallinn, Fm. X, 382; at Hrungni dauðan Hárb. 14; jvf. Guðr. 1, 5. 19; 2, 25; at svá búit (jvf. at svá búnu) Ridd. 16314; dels b) uden dette: taka arf at föður sínn Grg. I, 2183; leifa at sik n: efterlade sig, Fld. I, 442; ef féransdómr er áttr at þann mann, er sekr er orðinn skógarmaðr ferjandi Grg. I, 896; at þat ɔ: derefter, Rig. 6. 9. 18. 30; siðan at þat Völ. 3; meirr at þat Rig. 2. 4. 6. 9. 18. 30. 2) i Retning henimod, m. Dat. skeiðgata liggr at lœknum ok svá frá honum Heið. 22; á þann arminn, er vissi at sjónum Fm. VIII, 115; skaut at Gunnari, hleypr at Hallkatli Nj. 54; rann Karli at Jomalanum OH. 13523; sneri hjöltum sverðsins at konungi Flat. I, 4618; sól gengr at vatni Grg. I, 284; safna at sér mönnum Laxd. 84; vildi þá setjast at landi ok létta af hernaði Flat. I, 8130; geystist at því allr landsmúgr OH. 34; ogsaa med Gen. i Udtrykket ganga at staðar Frost. 1, 29. 3) efter, i uafbrudt Følge med, m. Dat. gékk hann inn í stuðium sítt ok byrgði sjalfr at sér ɔ: lukkede selv Døren efter sig. Bp. I, 44727; skildu menn at þessu Sturl. II, 1202; látit nú draga þá kvika at hestahölum í sundr Klm. 31916; ár at ári (= ár frá ári) ɔ: Aar efter Aar, DN. III, 653; gera fimt aðra at annarri Eids. I, 38 hún segir at máttr skal at magni um liðveizlu hennar OH. 14419; hverr at öðrum ɔ: den ene efter den anden, Grett. 163; Eb. 53. 54. 55; at því ɔ: derefter; at því komu aðrar meyjar Messusk. 16610 (Matth. 25, 11). 4) efter, for at faa eller hente noget, = eptir 4, m. Dat. ganga at sínu Laxd. 46; ríða at sauðum Nj. 49; leita at e-u Heilag. I, 30321. 3048. 64124; grafa at e-u Heilag. I, 30411, spyrja at e-u Heilag. I, 17736. 30532; fréttir hann eptir, at hví eða hvaðan vér komum (= lat. unde vel cur advenerimus) Heilag. II, 34816; áðr ek gengr at hennar orskurð Post. 50536. 5) til, hentil saa at man er lige ved noget, m. Dat. komu at litlum húsabœ ok géngu þar inn OH. 15236; koma jafnsnemma at hliðinu Fm. IV, 299; kom at ánni Heilag. I, 49220; er för hans spurðist at bœnum Heilag. I, 25817; allr var (akrinn) at jörðu lagðr Flat. II, 33112; absol. hvaðan hann kœmi at (ɔ: tilstede) Nj. 12; er Birkibeinar komu at Fm. IX, 5123; fig. komast at e-u ɔ: komme i Besiddelse af noget, Flat. II, 6217. 7912: komast at keyptu Eg. 16; Klm. 4017; Mag.* 23. 6) til, hvor der er Tale om Overgang fra en Tilstand eller Tilværelse i en anden, m. Dat. brenndu borgina at ösku Flat. I, 949 jvf. SE. I, 3811; brenna at köldum kolum Flat. I, 20920: verða at gjalti Post. 2008; mældu at þessir steinar verði at brauði Post. 74725; ef oss at spökum yrði Hárb. 17. 7) til, hvor der er Tale om det, hvortil noget skal tjene, hvorfor det skal regnes eller gjælde, m. Dat. þau ero at vettugi nýt Heilag. I, 28017; gefa e-m e-t at jólagjöf, at sök Eg. 70; Flat. I. 5728; fá e-m e-t at láni OH. 4531; taka e-t at erfð, at herfangi Grg. II, 15822 Fm. VII, 8; hafa möttul at yfirhöfn Fm. VII, 201; eiga þræl at einkavin Nj. 77; eiga frændkono sína at konu sér Gul. 241; eiga mikil auvirði at frændum Hrafnk. 115; gera þeir hann at munk Heilag. II, 60111; sýna þat karmanni at öðrum vætti Eids. 2, 33 tolf alnar eru at legkaupi Eids. I, 48; mér lízt, sem yðr þykki sumt ekki at mönnum en sumt ofjarlar Fris. 18925 (Hkr. 53128); kalla ek þann ykkarn ekki at manni vera, er — Fm. IV. 148; reyndr at góðum manni Flat. I, 67: er eyrir (brennds silfrs) at (ɔ: jevngod med) mörk lögaura Grg. II, 1416; varð þá at halfri mörk vaðmála eyrir Grg. II, 19211; þrjár alnar — skolo vera at halfri mörk þriggja alna aura ok verðr þá aln at fjórum alnum Grg. II, 2473 fg.; ef nökkverjo þeirra varð nökkut at meini (= til meins Heilag. I, 2594) Heilag. I, 25716; m. Gen. þykkir þú mér ekki at manna, ef þú lætr hann sigla í gegnum ríki þítt Fm. II, 292; kann ek ekki við því, at yðr þykki sumt ofjarl en sumt ekki at manna Fm. VI, 53 jvf. Flat. I, 4734. 8) til, om det hvortil noget anvendes, bruges, m. mat. prestr — skal ábyrgjast eld þann, er hann hefir at embætti sínu Eids. I, 35; engi maðr má hafa at líkamslosta guðsifja sínn Eids. I, 53. 9) for, om Prisen hvorfor man kjøber noget, m. Dat. skal kaupa jarðar vígslu at mörk sá, er blóð vekr Borg. I. 18. 10) hos, ved, i Nærheden af, m. Dat. at baki, se under bak 1; ef fé er á skipi eða at skipi Grg. I. 2434; jvf. 2434; at himins enda Hým. 5; djúp at