Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/98

Denne siden er korrekturlest

betegnes saavel i G. L. 196 som i F. L. X. 35 alle som Fuldrets-Ord, hvorhos det sidstnævnte Lovsted tilføjer, at det kun er Halvrets-Ord at ligne en Mand ved et Dyr af Hankjønnet, saasom „Oxe“ eller „Hest“.^[1] Ogsaa B. R. 31 jfr. 36 foreskriver Fuldrets-Bod for at ligne en Mand ved et Dyr af Hunkjønnet, saavelsom for at beskylde Nogen for at have faaet Prygl (jfr. G. L. 211).^[2] – Men det synes af andre Lovsteder klart at fremgaa, at alle grovere Skjeldsord

vera sannsorðinn; þat er hit þriðja, ef hann jafnar hánum við meri, eða kallar hann grey eða portkonu, eða jafnar hánum við berendi eitthvert: þá skal hann bœta hánum fullum rétti fyrir. Þar má hann ok vega um, at útløgum þeim manni, í gegn þeim orðum, er nú hefi ek talt, ef hann skírskotar undir vátta. Iðrast megu menn orða sinna ok aptr taka, ef vilja: kveðast eigi vita verra hánum á hendr en góðum manni. Þat er ok fullréttis-orð ef maðr þrælar karlmann frjalsam, eða kallar hann trøll eða fordœðu. Þat er ok fullréttis-orð konu, ef maðr vænir hana hóri ok kallar hana hóru, þar er hon veldr eigi.

↑ F. L. V. 26 (udfyldt): Ef maðr yrkir um mann lof eða løst, fjórðung vísu eða meira, nema hinn vili, s[em um var ort], þá skal hinn kveðja þings ok kveða á þingi; en hinn fœrist undan með lýrittar-eiði eða fari útlægr, ok hverr peningr fjár hans nema jarðir: taki hann fyrst rétt sinn af því fé, en konungs umboðsmaðr sé fyrir því, er auk er. – X. 35: Ef maðr jafnar manni við berendi, hver sem hon er, þá er þat fullréttis-orð, ef hann skírskotar …… En ef maðr kallar mann sannsorðinn, þá skal hann bœta hánum fullrétti. En ef maðr jafnar manni við oxa eða við hest eða við eitthvert kvikindi þesskyns, þá skal hálfrétti uppi. En ef menn mælast illa við ok óæfarst (geyjast) þeir, þá skal orð orðs hefna.
↑ B. R. 31: (89): Ef maðr jafnar manni við berkvikindi eitthvert, þá er hann sekr við hinn, er hann mælti við, jafnt kona sem karlmaðr, þriggja marka rétti; þar á konungr a hvárigu því. – Kap. 33 (91): þat eru fjølmæli, ef maðr kallar mann ragan, ok nefnir hann á nafn; þá er hann útlagr ok hverr peningr fjár hans. Hann skal taka fullan rétt sinn fyrst, er við var mælt, en konungr ok bœarmenn þat auk er. – Kap. 36: Hvervitna þar, sem maðr mælir fjølmæli við mann, þá skal hann þegar skírskota ok krefja horns samdœgris, ok hafa mót um morguninn eptir, ok njóta þá vátta sinna þeirra, er hann skírskotaði undir, um hverja tíð er mælt var. En ef hann sœkir eigi svá, þá hefir hann fyrirfarit sínu máli, ok aldrigi uppreisn þess máls síðan. En ef hann vill bœta fyrir, bœti hinum þrim mørkum, øðrum þrim mørkum konungi ok bœarmønnum.

[1] F. L. V. 26 (udfyldt): Ef maðr yrkir um mann lof eða løst, fjórðung vísu eða meira, nema hinn vili, s[em um var ort], þá skal hinn kveðja þings ok kveða á þingi; en hinn fœrist undan með lýrittar-eiði eða fari útlægr, ok hverr peningr fjár hans nema jarðir: taki hann fyrst rétt sinn af því fé, en konungs umboðsmaðr sé fyrir því, er auk er. – X. 35: Ef maðr jafnar manni við berendi, hver sem hon er, þá er þat fullréttis-orð, ef hann skírskotar …… En ef maðr kallar mann sannsorðinn, þá skal hann bœta hánum fullrétti. En ef maðr jafnar manni við oxa eða við hest eða við eitthvert kvikindi þesskyns, þá skal hálfrétti uppi. En ef menn mælast illa við ok óæfarst (geyjast) þeir, þá skal orð orðs hefna.

[2] B. R. 31: (89): Ef maðr jafnar manni við berkvikindi eitthvert, þá er hann sekr við hinn, er hann mælti við, jafnt kona sem karlmaðr, þriggja marka rétti; þar á konungr a hvárigu því. – Kap. 33 (91): þat eru fjølmæli, ef maðr kallar mann ragan, ok nefnir hann á nafn; þá er hann útlagr ok hverr peningr fjár hans. Hann skal taka fullan rétt sinn fyrst, er við var mælt, en konungr ok bœarmenn þat auk er. – Kap. 36: Hvervitna þar, sem maðr mælir fjølmæli við mann, þá skal hann þegar skírskota ok krefja horns samdœgris, ok hafa mót um morguninn eptir, ok njóta þá vátta sinna þeirra, er hann skírskotaði undir, um hverja tíð er mælt var. En ef hann sœkir eigi svá, þá hefir hann fyrirfarit sínu máli, ok aldrigi uppreisn þess máls síðan. En ef hann vill bœta fyrir, bœti hinum þrim mørkum, øðrum þrim mørkum konungi ok bœarmønnum.

[1]

[2]