Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/87

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

andet antydes heller ikke i Hovedbestemmelserne i F. L. IV. 11 og 12. Kap. 21 Slutn., siger ogsaa om et enkelt Tilfælde udtrykkelig: at Retten bortfalder, naar der skal erlægges Saarbod.

Under visse Omstændigheder synes imidlertid enhver Legemsfornærmelse, ogsaa simple Slag, at have været betragtet som Fredløshedssag, nemlig de saakaldte øfundardrep, hvorom begge Love indeholder Bestemmelser, se F. L. IV. 22 jfr. 19 og G. L. 200 jfr. 189 og 207[1]; hvilke dog ej er klare. Sandsynligvis har hermed været ment Overfald paa sagesløs Mand under Omstændigheder, som gjør Fornærmelsen i særlig Grad krænkende, navnlig paa offentlige Steder, – hvor saaledes Brutaliteten er fremherskende. Forudsætningen er, at Hævn vil blive øvet paa Stedet, hvis ikke Voldsmanden redder sig ved Flugten; der indtræder saaledes en faktisk

  1. F. L. IV. 22: Ef maðr lýstr mann heiptugri hendi, með hverju er hann lýstr, þá er hann útlagr ok øllu fyrirgert, er hann á, nema jørðu sinni einni ok því, er hann kemr í skóg með sér, ok runnr hylr eða risla, ok fé því, er fyrir jarðir er reitt. En þat er eptir er, þá skal hinn taka rétt sinn úaukinn ur þeim hlutum ok ur því fé, sá er fyrir varð úvæninu, en ármaðr taki þat, er auk er. En ef hann vill kaupa sik ur skógi, þá skal hann reiða merkr 15; þá skal hinn fara ok taka rétt sinn ur þeim 15 mørkum en veita hinum trygðir síðan. En aldrigi er hann heilagr, fyrr en hann hefir bœtt við sakar-ábera ok ármanni konungs; en ef hann býðr bœtr báðum þeim, þá helgar hann sik, hvárt sem þeir taka við eða eigi. – G. L. 189: Nú veitir maðr øfundar-drep manni øðrum í flokki; nú ef sá fellr, er drep veitir, þá fellr hann þar útlagr ok úheilagr; en ef undan rennr til skógs, þá skulu allir eptir renna ok engi fyrir standa. – – – – En ef hann verðr høndum tekinn í þeirri rás, þá helgar hønd hann til þings ok þeðan til bana. Nú ef hann kemr í skóg, þá má hann þaðan løg bjóða fyrir sik, þá á hann alt þat, er útalt er ok útekit. En ef ármaðr kemr fyrr til, en hann hafi løg boðit fyrir sik, þá á hann alt þat, er hann hefir talt ok tekit. Nú skal hann kaupa sik ur skógi, þá skal hann bœta hánum einørðum rétti, svá sem hann er maðr til; en nú skal hann enn taka annat slíkt ur hundraði. Skal hann sik með því helga, at sá skal hafa sinn rétt allan, er fyrir úvæni vard, fyrr en ármaðr taki. – 200: Hvervetna þess, er maðr er øfundaðr eða lostinn, þá á konungr fimtán merkr á. Hverr maðr, er høgg fær, þá skal hann taka annan rétt sinn ur hundraði, fyrr en ármaðr taki.