Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/418

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

Mænd, der stod i Anseelse som retskyndige, og stundum endog overdrog dem selve Sagens Udførelse, se saaledes Sigurd Hranessons Proces; men Regelen var dog den, at Parterne selv søgte og værgede sine Sager. Efter G. L. 47 og M. L. VIII. 8 var enhver fri og myndig Mand, som var tilstede i Fylket, pligtig selv at søge sine Sager; kun Hjemstevningen saavelsom Udsigelsen i Odelssager (Rb. 1316, N. gl. L. III. S. 120), kunde man lade udføre ved en Fuldmægtig. Kvinder, Umyndige og Fraværende kunde derimod lade sine Retssager udføre ved Andre, dog at Fuldmægtigen ikke maatte være af højere Stand end Modparten. Var Nogen formedelst Vankundighed eller Uforstand ikke selv dygtig til at paatale sin Sag, skulde efter M. L. Kongens Ombudsmand varetage hans Tarv uden anden Godtgjørelse end de af Sagen faldende Bøder. – Efter F. L. X. 29 og 36, B. R. 160 og B. L. VII. 24 var man derimod altid berettiget til at benytte Fuldmægtig i Rettergang, kun med den samme Indskrænkning, at denne ikke maatte være af højere Stand end Modparten[1]. jfr. G. L. 271 og 290; F. L. IV. 4 og XV. 1, M. L. IV. 3; se og Retshist. I. S. 316–18. – Forbudet mod at bruge

  1. G. L. 47: Sjálfr skal hverr sína sókn sœkja innanlands, frjáls ok fulltíða; en ef maðr ferr af landi braut, þá skal sá halda fé hans vetr þrjár, er hann hefir umboðit með váttum at halda skyldi; sá skal hafa sókn ok vørn fyrir hánum. … Svá skal konu sœkja sem karlmann, ef hon er ein fyrir sér; en hon á kost at selja sókn sinni ok vørn; eigi skal hon selja lendum-manni, né ofríkismanni þeim, er sœkja skal. Maðr má sœkja hennar sókn sem sína, ef hánum er með váttum umboðit. – F. L. X 29: Umboð sitt skal engi maðr meira manni at burðum bjóða, né at metorði, heldr en hinn, er hann á sókn við eða vørn, fyrir útan sóknir konungs eða erkibiskups. En ef hann býðr annan veg, þá hefir hann fyrirfarit máli sínu, hvert er hann á at sœkja eða verja, ok fær sér þegar umboðsmann, ef hann þykkist þess þurfa, jafnvel heill maðr sem sjúkr, hvárt er hann gerir ok hann þarf, innan fylkis eða útan. – Kap. 36: Ef maðr vill sœkja konu einhleypa, þá stefni hann henni heim ok svá varnarmanni hennar til heimilis hennar ok svá kveði sitt mál. En hon taki sér varnarmann jafnborinn þeim manni, er hana átti næst áðr. En ef hon býðr betr-bornum manni, þá hefir hon fyrirfarit sókn sinni. En ef mær er, sú er hvárki lifir faðir né bróðir, þá skal hon bjóða um jafnbornum manni feðr sínum.