Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/356

Denne siden er korrekturlest

af Sysselmanden paa det Sted, hvor Gjerningen var forøvet, sende ham til denne til Sagens videre Forfølgning. – Paa hvert Lagting havde sysselmanden ifølge M. L. I. 5 at lade lyse, hvilke Fredløshedsdomme der i det forløbne Aar var faldne i hans Syssel, tilligemed de Domfældtes Signalement, jfr. Rb. 11 Oktbr. 1303, 17 Juni 1308, Art. 9 og 28 Aug. 1315.

Bestemmelserne om de Anklagedes Forpligtelse til at stille Tak er i Landsloven, udenfor Tyvssager (IX. 4), bortfalden, og Indskrænkningen i Eftermaalsmandens Ret til at sigte kun 3 Personer som Gjerningsmænd til et begaaet Mord er udtrykkelig ophævet.

Privathævnens Afskaffelse og hele Sagsbehandlingens Henlæggelse til Tinget, maatte nødvendigvis ogsaa medføre, at de private Forligsmøder i Utlegdssager inddroges under de almindelige Domstole. De blev vel bibeholdte som en selvstændig Bestanddel af disse, men tabte sin private Karakter; Mændenes Opnævnelse henlagdes til den kongelige Retsbestyrer (réttari). Se M. L. IV. 20, der paalægger Retsbestyreren at kalde begge Parter for sig og opnævne 12 skjønsomme Mænd til at dømme mellem dem, hvilken Dom, i Mangel af frivillig Efterkommelse, kan fuldbyrdes ved Atfør. I ringere Sager var Domsmændenes Antal 6. Den samme Fremgangsmaade foreskrives i Rb. 1280 Art. 28^[1], jfr. M. L. IV. 17, ved Paadømmelsen af Sager, der gik ud paa Livs eller Lem-

↑ M. L. IV. 20: Nú vill sá eigi bœta, er misgerði, þá skal sá, er misgert er við, kæra fyrir konungs umboðsmanni; þá skal réttarinn þeim báðum til sín stefna ok nefna 12 hina skynsamastu menn til at dœma millum þeirra, ok setja á sala-stefnur. En ef sá vill eigi gjalda, er misgerði, slíkt sem dœmt var, þá sœki út með dómrofum ok atførum. – – – Hvervitna þar}} sem dómrinn vægr eptir mála-vøxtum þeim, er misgerði, ok fellir rétt þess, er fyrir verðr, þá berr réttara konungsdómsins eptir því at fella konungs sakareyri, því at svá gerir konungr sjálfr um þegngildi. – Rb. 1280 Art. 28: Geymi ok varist umboðsmenn innvirðiliga, at hvervitna þar, sem er at dœma um stór mál, um líf manna eða lima-lát eða aðrar stórar refsingar, at þeir nefni 12 skilríka menn til dóms, hvárki sakaða né sifjaða við þá, er um skal dœma. En þeir 12 gangi einsamnir ok staðfesti svá dóm sinn; síðan gangi þeir aptr til annarra þingmanna, ok samþykki þeir þá allir jafnsaman dóminn með lófa-taki.

[1] M. L. IV. 20: Nú vill sá eigi bœta, er misgerði, þá skal sá, er misgert er við, kæra fyrir konungs umboðsmanni; þá skal réttarinn þeim báðum til sín stefna ok nefna 12 hina skynsamastu menn til at dœma millum þeirra, ok setja á sala-stefnur. En ef sá vill eigi gjalda, er misgerði, slíkt sem dœmt var, þá sœki út með dómrofum ok atførum. – – – Hvervitna þar}} sem dómrinn vægr eptir mála-vøxtum þeim, er misgerði, ok fellir rétt þess, er fyrir verðr, þá berr réttara konungsdómsins eptir því at fella konungs sakareyri, því at svá gerir konungr sjálfr um þegngildi. – Rb. 1280 Art. 28: Geymi ok varist umboðsmenn innvirðiliga, at hvervitna þar, sem er at dœma um stór mál, um líf manna eða lima-lát eða aðrar stórar refsingar, at þeir nefni 12 skilríka menn til dóms, hvárki sakaða né sifjaða við þá, er um skal dœma. En þeir 12 gangi einsamnir ok staðfesti svá dóm sinn; síðan gangi þeir aptr til annarra þingmanna, ok samþykki þeir þá allir jafnsaman dóminn með lófa-taki.

[1]