Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/341

Denne siden er korrekturlest

mentlige Arving skulde efter G. L. 120, 121 og 124^[1], gjentaget i M. L. V. 17 og 19, B. L. ibid., hjemstevne Arvens Besidder til Krav og, hvis denne nægtede at vige, stevne ham til Tings for Ran og modvillig Besiddelse (íseta). Paa Tinget skal han da fremstille sine Forældres Bryllupsvidner; men herimod kan Besidderen, om han dertil ser sig istand føre Modvidner. Hvis Arvesøgeren imidlertid vinder sin Sag, falder Besidderen i den højere Ransbod, 3 Mark, til Kongen, „fordi han lagde Dom for en Arv, hvortil han ingen Ret havde“. Sandsynligvis har vi her en nyere Regel. Efter B. K. R. (II) 9 kunde nemlig Giftermaalsvidnerne ikke mødes med Modvidner, hvoraf fulgte, at Arvesøgsmaal altid maatte blive vitterlige. – Ogsaa efter F. L. IX. 7, jfr. 30 og B. R. 132 foregik Arvesøgsmaal som vitterlig Sag med útbeiðsla, hvor Løsøre faldt i Arv, og Paterniteten var anerkjendt. Men hvis Paterniteten var bestridt, kunde Besidderen fæste Skilledom, og her maatte Arvesøgeren føre vidner paa sin Herkomst eller, hvis denne var bevist ved Gudsdom, Vidner herom (skíringar-vitni), – og der er ikke Tale om

↑ G. L. 122: Nú sitr maðr í arfi ok leggr dóm fyrir, en annarr kallast tilkominn, þá skal sá stefna hánum heim heimstefnu rétta ok krefja hann arfs ok órfarar. Nú vill hann eigi ór fara, þá skal hann stefna hánum þing fyrir rán ok ísetu; ef þá fullnast hánum vitni ok gøgn øll til síns máls, ok kemr ekki vitni á móti, þá eigu þingmenn hánum arf at dœma. Hinn skal gjalda þrjár merkr konungi fyrir þat, at hann hafði lagt dóm fyrir arf þann, er hann átti ekki í. Nú vill hann eigi ór fara, þá skal hann æsta þingmenn liðs, svá at hann sé fulliða at fœra hann ór arfi. – 124: Nú leikr á tveim tungum, hvárt maðr er arfgengr eða eigi, stefni þeim til þings, er hánum stendr fyrir arfi; þá skal hann njóta vátta sinna, at hann stefndi hánum þing. Nú skulu þat aðrir váttar bera: vér várum þar, er móðir hans var mundi keypt, ok nefna hvar þat var; ok þar váru bæði brúðmenn ok brúðkonur, ok gjøf gefin, sú er við henni var fest, eigi minna en 12 aurar oreigi mundr. Nú mæla svá váttar verjandans: þar várum vér, sem þú vart; eigi var mundr gefinn til hennar at løgmáli; auka einum vátt, þá er hinn af sínu máli; ef ekki vitni kemr í gegn, þá eigu þingmenn hánum arf at dœma. Hvervitna þess er maðr vill sik til arfs fœra, leiðir vátta sína, ok stefnir eigi þeim til, er þeim arfi er næstr, þá er þeim váttum fyrirskotit. Þar skal um arf dœma, sem dáinn var, eða óðals-jarðir eru, eða bú hins dauða.

[1] G. L. 122: Nú sitr maðr í arfi ok leggr dóm fyrir, en annarr kallast tilkominn, þá skal sá stefna hánum heim heimstefnu rétta ok krefja hann arfs ok órfarar. Nú vill hann eigi ór fara, þá skal hann stefna hánum þing fyrir rán ok ísetu; ef þá fullnast hánum vitni ok gøgn øll til síns máls, ok kemr ekki vitni á móti, þá eigu þingmenn hánum arf at dœma. Hinn skal gjalda þrjár merkr konungi fyrir þat, at hann hafði lagt dóm fyrir arf þann, er hann átti ekki í. Nú vill hann eigi ór fara, þá skal hann æsta þingmenn liðs, svá at hann sé fulliða at fœra hann ór arfi. – 124: Nú leikr á tveim tungum, hvárt maðr er arfgengr eða eigi, stefni þeim til þings, er hánum stendr fyrir arfi; þá skal hann njóta vátta sinna, at hann stefndi hánum þing. Nú skulu þat aðrir váttar bera: vér várum þar, er móðir hans var mundi keypt, ok nefna hvar þat var; ok þar váru bæði brúðmenn ok brúðkonur, ok gjøf gefin, sú er við henni var fest, eigi minna en 12 aurar oreigi mundr. Nú mæla svá váttar verjandans: þar várum vér, sem þú vart; eigi var mundr gefinn til hennar at løgmáli; auka einum vátt, þá er hinn af sínu máli; ef ekki vitni kemr í gegn, þá eigu þingmenn hánum arf at dœma. Hvervitna þess er maðr vill sik til arfs fœra, leiðir vátta sína, ok stefnir eigi þeim til, er þeim arfi er næstr, þá er þeim váttum fyrirskotit. Þar skal um arf dœma, sem dáinn var, eða óðals-jarðir eru, eða bú hins dauða.

[1]