Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/314

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

Vidnesbyrdets Tilstrækkelighed og, i Tilfælde, afgjøre Strid mellem Vidnerne (jfr. F. L. XIII. 25); herom skulde de afgive en formelig Kjendelse (at hann er kominn at sókn (eller vørn) sinni). – Erfaringsvidnesbyrdet fik saaledes ved Skilledommens Godkjendelse den fulde Kraft som den særlige Tilkaldelse gav Vidneprovet i vitterlige Sager; dertil sigter ogsaa de jævnlig forekommende Udtryk: ef vitni berast hánum at fullu, fullnast hánum, at skiladómi; – d. e. Sagen blev derved vitterlig[1].

Bjarkøretten[2] gjør den samme skjelnen mellem Forfølgningen af vitterlige og ikke-vitterlige Sager som Landslovene, og slutter sig i det hele til Frostatingsloven; men Forfølgningen er hurtigere og paa ethvert Trin forbundet med Sikkerhedsstillelse (tak) af den Sagsøgte, i hvis Mangel denne kunde sættes i fængslig Forvaring (se Retshist. I. S. 327–30). Vedgik han paa Opfordring sin Forpligtelse, og stillede Bergen for dens opfyldelse (fjár-tak), var Sagen dermed afgjort. Benægtede han Gjælden, skulde han stille tak til dóms (laga-tak); denne Dom skulde holdes den næste Morgen, og der skulde Sagsøgeren føre sine Vidner. Vilde Sagvolderen fra

  1. Jfr. Hertzberg, Proces S. 67–9.
  2. B. R. 52: Ef maðr á fé at manni, hvárt sem þat er meira eðr minna, ef hann gengr við fyrir husføstum mønnum, þá skal hann æsta hann fjártaks. En þar er maðr gengr eigi við, þá skal æsta hann taks til dóms, ok eiga dóm et um morguninn eptir, ok njóta vitnis síns, ef hann hefir til. En ef hann á eigi vitni til, þá skal einn eyris synja, tveir tveggja, þrír þriggja aura. En ef hálfum peningi er meiri en 3 aurar, þá er settar-eiðr ok fánga-vitni; nema einn váttr beri, þá er nefndar-vitni. Sœkjandi skal njóta vitnis sína í hinum fyrsta dómi, ok taks æsta til annars; en hinn skal tak fá, fyrr en hann gangi af beðsetum, eða er hann sekr 3 merkum við konung ok bœjarmenn. En verjandi skal síns vitnis njóta á øðrum dómi ok haldi til þriðja dóms, ef hann vill, ok til móts hins fjórða; þá skal þar ryðja dóma þeirra alla, sem farit hafa; þá er (eigu?) mótmenn dœma hánum fé sitt; þá skal hann æsta hinn taks, er í fjártak gékk. – 104: Um mál þau ell, er 12 manna dómr er tilsettr í kaupangi, ok setr sá, er setja á at løgum, þá skal halda. En sá, er rýfr þann dóm, er sekr 18 aurum; hafi sá hálft, er sœkir, en hálft konungr ok bœjarmenn, ok haldi dóminn sem áðr jafnt. En þat skal á móti sœkja.