Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/122

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

Bødesag; Boden benævnes i Frostatingsloven Avindsbod (øfundarbót), og udgjorde Fjerdeparten af den Fornærmedes personlige Ret, men i Gulatingsloven þokkabót (Velviljes-Bod), og udgjorde et fast Beløb af 6 Ører (= en Fjerdepart af Hauldsret), uden Hensyn til Stand, til den Fornærmede, men intet til Kongen; den sigtede maatte værge sig med Lyrittered. Se G. L. 96 og 139[1] jfr. 135; F. L. V. 21, X. 46, XV.10, 11 og 13[2]; B.R. 117. I de enkelte Bestemmelser forekommer

  1. G. L. 96: Engi skal øðrum spellvirki gera. Nú ef hann gerir þat, er hálfrar merkr skaði er, þá er þat spellvirki, ok alt þat, er menn meta til hálfrar merkr skaða. Nú høggr maðr hala af hesti manns, ok fylgir nøkkut af rófu, þá er þat spellvirki. Nú haggr maðr í barð skipi manns framan eða aptan, því er hálfrar merkr er vert, þá er þat spellvirki. Nú ef hann vill eið festa, þá skal hann festa séttar-eið fyrir; ellar fari hann útlagr. Nú gengr hann í gegn, bœti aptr, sem menn meta. – Nú gerir maðr minna skaða manni, ok gengr í gegn, bœti aptr, sem menn meta, ok leggi á 6 aura at þokka-bót. Nú kveðr maðr nei við, syni lýrittar-eiði; ef fellr, gjaldi slíkt, sem nú er talt – 139: Nú ef maðr veitir manni vápna-spell, þá skal bœta hánum aurum 6 fyrir øfund, ok bœta svá vápn, at eigi sé verra, en áðr var, eða gjalda hánum vápn sín.
  2. F. L. V. 21: Sá maðr, er hann spillir hrossi manns, þat er merkr er vert talinnar eða betr, með heipt ok háðung, ok verðr hann sannr at því mali, sá er útlagr ok alt þat, er hann á, nema jørð hans; nema hann bjóði hinum verð fyrir ok gangi við verki sínu. En ef hann nei kveðr við, þá er settar-eiðr; en ef eiðr fellst, þá er hann útlagr. En þó skal hross aptr bœta, at váða-verk verði. – X. 46: Ef maðr skerr af hrossi manns tøgl, þá gjaldi aura þrjá. En ef – hala høggr af, þá skal meta hross, en hinn reiði þeim verð fyrir, er átti, ok øfundar-bót á ofan … En ef maðr lýstr tenn úr høfði hrossi manns, hafi sá hross, er laust, en hinn verð, er átti, ok øfundarbót á ofan, ok svá ef hann høggr hala af hrossi, svá at rófa fylgir. En ef hestavíg verðr, hafi sik sjálfan hverr ábyrgðan; en ef lýstr hest á vígi nanðsynjalaust, gjaldi øfundar-bót þeim, er hest á, eptir því, sem hann er maðr til. En ef maðr tekr hepting af hrossi manns fyrir ráð þess, er á, gjaldi aura þrjá þeim, er á, ok þess ábyrgð á hrossi ok øllum verkum þess, til þess er eigandi kemr høndum á, ek sveri eið fyrir. En ef topp skerr úr høfði hrossi manns, sá er sekr aurum tveim … En ef hala høggr af nauti manns, þá skal gjalda halfan eyri silfrmetinn ok øfundar-bót, sem hvervitna skal, þar er maðr gerir spell á búfé manns. – XV. 10: Sá er hinn fjórði séttareiðr, ef hrossi verðr spillt merkr verðu eða betra, eða er þat høggvit, eða nautum þrim kúgildum verðr spillt eða høggvit, eða þrim