Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/116

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

udredes fald Ret til den Fornærmede efter hans Stilling, og Resten tilfalde Kongen.

Den anden Art af Ran var Haandran, – hvor en Ting er reven ud af Besidderens Haand (G. L. 143, B. R. 44); det medførte 3 Marks Bod til Kongen. – Den tredje Art, det simple Ran, omfattede saaledes ulovlig Selvtægt, der ikke var forbundet med voldsomhed mod Person (G. L. 34, 216;[1] F. L. X. 1; B. R. 45, jfr. F. L. Indl. 23), Overtrædelse af Forbud (G. L. 72, 81, 91; F. L. XIII. 11, 17, 19) og anden modvillig Retsfornægtelse (G. L. 35, 37, 77, 88, 100, 9, 19, 33; B. R. 100; F. L. II. 35 o. fl.). Derfor bødedes 12 ører (ránbaugr) til Kongen. – Efter Bjarkøretten[2] skulde Haandran bødes med 3 Mark til Kongen; men dersom Gjerningsmanden undveg med Tingen og nægtede godvillig at tilbagelevere den, betragtedes dette som et nyt Ran, der medførte 3 Marks Bod til Kongen, og den samlede Bod for Haandran blev saaledes 6 Mark. Simpelt Ran medførte

  1. G. L. 143: Nú veitir maðr øðrum handrán, en hann skírskotar undir vátta, þá er hinn sekr þrem mørkum, er hann rænti. – 216: Nú ef maðr tekr grip einnhvern fyrir manni, ok leggr fyrir løg ok dóm, ok er þat hins, er hann tók fyrir, þá hefir hann með ráni; þá skal hann bœta baugi konungi, en hinn hafi grip sinn, er á, ok vitu þat váttar.
  2. B. R. 44: Ef maðr rænir mann handráni, ok skírskotar hinn, þá gjaldi sá þrjár merkr konungi ok bœarmannum, ok fyrirtekit sókn sinni; þat heitir handrán, er hann tekr ur hendi hánum, en hann skírskotar. Nú ef hann gengr, þá skal hann ganga eptir hánum með vátta húsfastra manna ok leggja rán við ok rétt konungs. En ef hann vill eigi selja hánum grip sinn í hønd, þá er hann sekr øðrum þrem mørkum. Þá skal hann æsta hann taks til móts fyrir tvenn rán ok fyrir fé sitt, ok njóti vátta á móti, at hann rænti hann handráni, ok hann fór eptir ok beiddi út, ok lagði rán við í annat sinn, ok æsta hann til taks til móts; þa er hann sekr 6 mørkum við konung ok bœarmenn. – 45: þat er rán, ef maðr berr í brott þat hann á ekki; þá skal hinn ganga eptir hánum með húsfasta menn tvá ok beiða út gripar síns, eða hvat fé tekit er frá hánum. Ef hann selr þegar í hønd hánum, þá á konungr þar ekki á, en hann skal leggja á 9 ertogar; þá skal hinn hafa féit, er átti; en ef hann vil eigi selja hánum í hønd, þá skal hann leggja hánum rán við ok æsta hann taks til móts fyrir rán; þá er hann sekr þrem mørkum við konung ok bœarmenn, ok níu ertogar; en hinn skal njóta vitnis síns, at hann tók frá hánum, ok beiddi út með vátta.