Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 1.djvu/336

Fra Wikikilden
Denne siden er korrekturlest

delsen, fjór-tak, (B. R. 52 og 98[1], B.L. VII. 12). Var derimod Forpligtelsen ikke vitterlig og den Sagsøgte heller ikke erkjendte den, kunde Sagsøgeren fordre Borgen for, at han skulde møde ved Dommen, laga-tak (G. L. 102), hvilket da efter sagens forskjellige Stilling var tak til stefnu, til móts eller til dóms[2]. – Og var Ed derefter fæstet, kunde Sagsøgeren æske Borgen for, at Eden inden den fastsatte Tid skulde blive aflagt, eiða-tak (B. R. 23 jfr. 46 og 96; Eids. L., N. gl. L. II. S. 523), hvilket igjen nærmer sig til fjártak; ti hvis Eden ikke aflagdes, var Forpligtelsen eo ipso bleven vitterlig; den ældre Eidsivatingslov l. c. nævner

  1. Ef maðr á fé at manni, hvárt sem þat er meira eðr minna, ef hann gengr við fyrir húsføstum mønnum, þá skal hann æsta hann fjártaks. En þar er maðr gengr eigi við, þá skal æsta hann taka til dóms, ok eiga dóm at um morguninn eptir, ok njóta vitnis síns ef hann hefir til.
  2. G. L. 102: Nú æstir maðr taks annan; nú skal engi aðrum taka synja; fá hánum taks samdœgris. En ef hann vill eigi fá, þá er hann sekr þrim mørkum. Varðar bú hans taki, ef hann þat bú á, er þriggja marka er vert; þá skal hann vera mánað í því taki, ef hann æstir laga-taks. En ef hann á eigi þriggja marka bú, þá skal sá ganga í tak fyrir hann er þriggja marka bú á. Nu hittir hann eigi hann heima ok æstir hann taka, þá skal hann fá hánum brautar-tak heim til heimilis síns ok síðan laga-tak; segjast or taki er mánaðr er genginn. Nú æstir maðr taka annan þá er eigi eru sóknardagar, þá skal hann í því taki vera til sóknardagar eru; þá er hann næstr sókn á sóknardøgum, þó at aðrir menn eigi at sœkja hann um ønnur mál; en sótt skal hann hafa á fyrsta mánaði er sóknardagar eru; eigi skal hinn lengr í taki vera. Nú má sá maðr í tak ganga fyrir hann, er kaupskip á á hlunni, þat er sessum má telja. Nú æstir maðr taks annan mann, kyrrsetu-taks, þá skal hann nefna þann mann, er í tak gengr fyrir hann; þá skulu þeir þingat fara sem sá maðr er; þá er vel, ef hann vill í tak ganga fyrir hann; en ef hann vill eigi, þá má hann skjóta í staði þrjá innan fylkis, skjóta fram en eigi aptr. Nú skýtr hann í annan stað, ok missir þar; þa skýtr hann í þriðja stað, ok er þar enn ekki; sá skal fá skip ok mat ok sæ róa, er taki skýtr; þá skal hann setja hann í fjøtur ok annan fót sinn með hánum, fara heim með hánum; þá skal hann láta sinn fót or ok sœkja sem lausan skyldi hann. Nú hefir hann sótt sinn skipara á skipi, þá skal hann fá hálfs mánaðar tak. Nú ef hann á kaupskip þat er sessum má telja, þá má þat varða taki fyrir hann.