Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 1.djvu/222

Denne siden er korrekturlest

al den Skade, som hans eget eller Andres Kvæg gjorde paa Ager og Eng, og fik selv ingen Erstatning for den Skade, hans egen Mark led^[1]. Se G. L. 80, 82–84; F. L. XIII. 18–22; M. L. VII. 29–34, Chr. IV. L. 27–32, Kilder til Lovb. 3–-12–16 til 23. – Gjerdeholdet mellem de forskjellige sammenstødende Gaarde synes at have været fordelt efter gammel Sædvane; men mellem de forskjellige Opsiddere paa samme Gaard deltes det efter enhvers Indehav (eptir jarðar höfn). – Gjerde synes efter Gulatingsloven altid at have kunnet fordres saavel i Indmark som i Udmark hjemme i Bygden; hvor en nedlagt Gaard (auðn) stødte til anden Mands Mark, skulde Ejeren af hin ligefuldt holde Gjerde, da Markens Ejer i modsat Fald sagesløs kunde tage den i Brug; i Sætrene kunde Gjerdehold derimod aldrig fordres. Efter Frostatingsloven kunde Gjerde alene fordres i Indmarken; hvorimod den, som vilde have sin Havnegang fredet, maatte selv gjerde for den. Derimod bestemmer alle Lovene udtrykkelig at Forpligtelsen til at holde Gjerde mod hinanden er uafhængig af, hvorvidt der forhen har været Gjerde eller ikke (G. L. 82, F. L. XIII.18, M. L. VII. 31^[2], Chr. IV. L. 29, Kilden til Lovb. 3–12–19), hvilket saaledes lik Anvendelse ved Jords Deling og Udskiftning. Mellem de forskjellige Tejge inden selve Indmarken kunde derimod Gjerde ikke fordres; F. L. XIII. 22 siger udtrykkelig, at, hvis Nogen

↑ G. L. 82: Sá er eigi gerir sinn garð, þá skal hann ábyrgjast skaða þann allan er hinum er gerr, hvárt sem gerir hans smali eða annarra manna. – F. L. XIII. 18: Ef hann vill eigi (gerða), þá bjóði hánum heim beggja þeirra naut, ok hefi hann ábyrgð ok auslan allan bœta þeim, þann sem beggja þeirra smali gerir, ok allt þat er høggvit verðr.
↑ Ef menn vilja garð hafa bœa í millum, þar sem eigi hefir fyrr verit, gerði at jarðar magni sá, er hafa vill, ok sva sá, er til móts á, ok at jarðar høfn haldi hverr síðan sínum hluta upp. En sá er eigi vill gerði halda eða gerða, þá gjaldi skaða þann allan, er af gerist. Fimt skal gera til gørðum at skipta, ok hluta ok hafa við vátta, hvárt sem hann vill eða eigi, ok ábyrgi hánum garðinn ok skaða þann allan er af fénaði verðr, hverr sem á. En at gørvum gørðum þá skal fénaði øllum ok svínum heim bjóða ok leggja laga sekt við, þat eru tvær aurar silfrs, ok bœti auslan. En allan auslan skulu 6 skynsamir menn meta.

[1] G. L. 82: Sá er eigi gerir sinn garð, þá skal hann ábyrgjast skaða þann allan er hinum er gerr, hvárt sem gerir hans smali eða annarra manna. – F. L. XIII. 18: Ef hann vill eigi (gerða), þá bjóði hánum heim beggja þeirra naut, ok hefi hann ábyrgð ok auslan allan bœta þeim, þann sem beggja þeirra smali gerir, ok allt þat er høggvit verðr.

[2] Ef menn vilja garð hafa bœa í millum, þar sem eigi hefir fyrr verit, gerði at jarðar magni sá, er hafa vill, ok sva sá, er til móts á, ok at jarðar høfn haldi hverr síðan sínum hluta upp. En sá er eigi vill gerði halda eða gerða, þá gjaldi skaða þann allan, er af gerist. Fimt skal gera til gørðum at skipta, ok hluta ok hafa við vátta, hvárt sem hann vill eða eigi, ok ábyrgi hánum garðinn ok skaða þann allan er af fénaði verðr, hverr sem á. En at gørvum gørðum þá skal fénaði øllum ok svínum heim bjóða ok leggja laga sekt við, þat eru tvær aurar silfrs, ok bœti auslan. En allan auslan skulu 6 skynsamir menn meta.

[1]

[2]